sexta-feira, 26 de junho de 2009

Post pericula


Hoje, finalmente, terminei o meu primeiro semestre acadêmico em Roma. Engraçado que aqui o ano acadêmico termina em junho, com a sessao "estiva" dos exames. De fato, com o calor infernal que faz nesta época do ano, é impossível estudar. Já em maio, não aguentava mais de tanto calor (e a última aula terminava às 13h00!!!).
Este semestre para mim foi melhor que o semestre passado. O meu italiano já está um pouco mais "gordo" (e quanto mais gordo melhor, pois a maioria dos exames são orais).
O exame de hoje, de história da literatura latina, foi realmente "punk": o professor (aliás um dos meus melhores professores, seja do ponto de vista acadêmico, seja do ponto de vista humano) logo de início me pediu para escolher um número, de zero a dez: cada número correspondia a uma seqüência de quatro autores, dois para explicar a vida e a obra e outros dois para traduzir (oralmente e sem dicionário, diga-se de passagem!). Mas tudo correu bem: também, depois de estudar até sair sangue dos olhos...
Estou realmente esgotado. Uma imagem que refletiria muito bem o meu estado atual é a que postei acima, de Hécules depois de seus trabalhos, feita por Lisippo (grande retratista de Alexandre Magno).
Porém, estou feliz, principalmente porque depois de nove meses estarei de volta ao Brasil, à minha família, à minha casa.

quarta-feira, 17 de junho de 2009

Sugestão de leitura


Para quem estuda glotologia e lingüística:

Podemos dizer que o caso dos indo-europeus é o único cuja existência foi postulada exclusivamente pela lingüística. Infelizmente, sobre este povo, foram fundadas mitologias políticas nefastas: basta lembrar o termo pelo qual, em certo momento da nossa história recente, foram chamados: arianos. De fato, praticamente é impossível afirmar algo sobre a “raça” dos indo-europeus: desde a antiguidade não restou sequer um traço físico específico (a não ser que provavelmente eram de cútis branca).

Tudo aquilo que conhecemos dos nossos remotos antepassados (digo “nossos” porque todo aquele que fala uma língua de origem indo-européia é também um indo-europeu, segundo o lingüista Francisco Villar) sabemos graças a elementos que sobreviveram na língua dos povos históricos descendentes dos indo-europeus, através de um processo dedutivo que, em muitos aspectos se assemelha à solução de um enigma policial.

Sobre o termo “indo-europeu” basta mencionar que foi imposto nos meios acadêmicos em detrimento de outras denominações. Foi introduzido pela primeira vez, por escrito, pelo estudioso britânico Th. Young em uma recensão ao Mitridates de Adelung em “Quarterly Review” (1813, p.25: “Another ancient and extensive class of language [...] may be denominated the Indo-European”. Na Alemanha, em ambientes acadêmicos, é praxe o uso do termo “indo-germânico”.

Para se ter uma idéia de conjunto sobre o status quaestionis deste assunto tão fascinante, bem como das atuais teorias e tendências recomendo a leitura do livro Gli Indoeuropei e le origini dell’Europa do prof. Dr. Francisco Villar (ISBN 978-88-15-12706-8)


terça-feira, 9 de junho de 2009

Amor matris




A pintura vascular acima retrata aquele que, na minha opinião, é um dos mais belos fragmentos de poesia lirica coral. Tive a graça de estudá-lo para o exame de literatura grega clássica I, no semestre passado. É o fragmento Diehl 13 de Simônides, nascido na pequena ilha de Céos, próxima da Ática, por volta de 550 a.C. ; migrou para Atenas a convite de Hiparco. Posteriormente transferiu-se para a Tessália onde escreveu algumas das obras que o tornaram célebre Antiguidade. Morreu na Sicília, em Agrigento, por volta de 466 a.C.

Este fragmento também é um belíssimo exemplo da oração no paganismo. Em suma, conta a triste condenação de Danae, a qual concebera Perseus de Zeus. Por temor de um vaticinio, seu pai a tranca em uma arca de madeira, juntamente com seu filho, e a lança ao mar. A condição em que se encontram mãe e filho não deixa transparecer nenhuma esperança de salvação: a tempestade e o vento, ferozes, ameaçam arruinar a arca; porém, esta imagem, do mar em fúria, contrasta com a situação no interior da arca, onde Danae contempla a serenidade de seu filho, dormindo em seu colo. Neste contexto, Danae eleva a Zeus uma oração: pede que o menino continue dormindo mas também pede que o mar e o vento se adormentem. Danae também pede algo quase impossível, segundo a concepção religiosa da época: o cambiamento da vontade divina, considerada como um fato inexorável pelos antigos gregos. Na parte final do poema, Danae, reconhecendo imediatamente a sua audácia (querer mover a vontade divina), pede perdão de sua "insolência".




domingo, 7 de junho de 2009

VITA NOSTRA: DIES ET NOX


SOLES OCCIDERE ET REDIRE POSSVNT
NOBIS CVM SEMEL OCCIDIT BREVIS LVX
NOX EST PERPETVA VNA DORMIENDA

Catullo, 5, 4-6

sábado, 6 de junho de 2009

APVD TEMPLVM SATVRNIS


LONGA SIT HVIC AETAS DOMINAEQUE POTENTIA TERRAE SITQVE SVB HAC ORIENS OCCIDVVSQVE DIES.
Ovidius, Fasti, liber IV v.831-832

quinta-feira, 4 de junho de 2009

Como eu gostaria de dizer a mesma coisa para "certas pessoas"

Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare arbitraris? [2] O tempora, o mores! Senatus haec intellegit. Consul videt; hic tamen vivit. Vivit? immo vero etiam in senatum venit, fit publici consilii particeps, notat et designat oculis ad caedem unum quemque nostrum. Nos autem fortes viri satis facere rei publicae videmur, si istius furorem ac tela vitemus. Ad mortem te, Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri pestem, quam tu in nos [omnes iam diu] machinaris.

Marcus Tullius Cicero in Catilinam I,1-2

Anima mea


ἀσυννέτημμι τὼν ἀνέμων στάσιν˙
τὸ μὲν γὰρ ἔνθεν κῦμα κυλίνδεται,
τὸ δ' ἔνθεν, ἄμμες δ' ὂν τὸ μέσσον
νᾶι φορήμμεθα σὺν μελαίνᾳ,

χείμωνι μόχθεντες μεγάλῳ μάλα˙
πὲρ μὲν γὰρ ἄντλος ἰστοπέδαν ἔχει,
λαῖφος δὲ πὰν ζάδηλον ἤδη
καὶ λάικιδες μέγαλαι κὰτ αὖτο˙

χόλαισι δ' ἄγκυρραι [...]
Alceus, 208a

terça-feira, 2 de junho de 2009

In itinere ab Anselmiano Coenobio ad Universitatem



Barbara pyramidum sileat miracula Memphis,
Assyrius iactet nec Babylona labor;
Nec Triviae templo molles laudentur Iones,
Dissimulet Delon cornibus ara frequens;
Aëre nec vacuo pendentia Mausolea
Laudibus inmodicis Cares in astra ferant.
Omnis Caesareo cedit labor amphitheatro,
Unum pro cunctis fama loquetur opus.

Martialis, Epigramata I, 1

Imago mortis



"Sed me, quod facilis tenero sum semper Amori,
Ipsa Venus campos ducet in Elysios.
Hic choreae cantusque vigent, passimque vagantes
Dulce sonant tenui gutture carmen aves,
Fert casiam non culta seges, totosque per agros
Floret odoratis terra benigna rosis;
Ac iuvenum series teneris inmixta puellis
Ludit, et adsidue proelia miscet Amor.
Illic est, cuicumque rapax mors venit amanti,
Et gerit insigni myrtea serta coma."
(Tibullus, I, 3)

segunda-feira, 1 de junho de 2009

De Pontificio Instituto Altioris Latinitatis

RATIO STUDIORUM
Die 15 mensis octobris a. 1979 Pontificium Institutum Altioris Latinitatis, seu Facultas Litterarum christianarum et classicarum, apud Pontificiam Studiorum Universitatem Salesianam in Urbe, novum academicum annum feliciter incepit. Eius academica et scientifica navitas iara ab anno 1965 initium sumpsit. Quamvis in gravi discrimine haec studiorum genera fere ubique versentur, nonnulli saltem optati fructus equidem ex eodem Instituto percepti sunt, sive in libris editis et edendis (apud Libreria dell'Ateneo Salesiano - Roma) praesertim de Latinitate classica, christiana et mediaevali, sive in apta studiorum ratione, sive in gradibus academicis quos complures alumni hisce annis rite adepti sunt, ita ut magistri et periti formentur qui possint in scholis varii gradus, debita revera scientia et moderna methodo philologica, litteraria, didactica instructi, magisterii munus explere in docendis linguis biblicis et litterarum atque doctrinae historia classicis, christianis, mediaevalibus. Instituuntur quoque periti in his disciplinis qui in Consiliis S. Sedis, in Curiis dioecesanis, in Officiis religiosorum varia munera obire debent, praesertim ad id quod requirit scientia et usus linguae Latinae. Ampliorem tamen fructuum copiam in posterum ab hac Facultate exoptare licet, potissimum in studiorum provincla quae respicit originum christianarum aetatem, patristicam et mediaevalem, quo clarius cognoscantur et investigentur fontes et doctrinae thesaurus horum sacculorum, prout recentes scientificae et ecclesiales postulationes magis magisque efflagitant.
Nam Pontificium Institutum Altioris Latinitatis eo imprimis spectat ut fundamenta inquisitionis scientificae et philologicae praebeat ad diligentem pervestigationem historicam et doctrinalem Auctorum aetatis christianae atque Medii Aevi necnon humanitatis Graecae et Latine. Historia et philologia sane distinguunt institutionem scientificam a Facultate exhibitam eiusdemque praecipuum praeconium constituunt.
Facultatis interest etiam tradere aptam artem Latine scribendi et loquendi, necnon recentiorem rationem seu didacticam qua linguae antiquae classicae efficienter et facilius doceantur.
Studiorum ordo complectitur totam eruditionis classicae et christianae provinciam et tribus cyclis explicatur, quorum primus naturam prae se fert praeviae institutionis, secundum secum fert puuuudit: suuuiurn er i-icentia perticitur, tertius vero ad Doctoratum assequendurn ducit. Disciplinae dividuntur in principales, auxiliares, cursus monographicos.
Disciplinae principales
Grammatica historica linguae Latinac. Grammatica diachronica linguae Graccae. Compositio Latina. Litterae Latinac classicae. Litterae Graecae classicae et exercitationes linguae Graecac. Litterae christianae Graecae et Latinac. Lectio et interpretatio Auctorum christianorum. Litterae Latinae Medii Aevi. Litterae Graecae Byzantinae. Litterae Latinac humanisticae et recentioris aetatis.
Hac disciplinae omnes iniunguntur in curriculo ad Licentiam per annum vel per biennium vel per semestre. Progressionem generalem ac integram enucleant et collustrant, ideoque necessaria fundamenta praebcnt de re grammatica, litteraria et philologica, in disciplinis classicis et christianis.
Disciplinae auxiliares
Historia Graeca, Romana et Mediae aetatis. Historia Ecclesiae. Historia liturgiae. Historia theologiae patristicae et mediaevalis. De methodologia ad laborern scientificurn conficiendum. Archaeologia et Epigraphia. Latinitas christiana et mediaevalis. Latinitas ecclesiastica. Graecitas biblica et christiana. De re metrica Graeca et Latina. Quaestiones de philosophia tum Graeca tum Romana. Palaeographia Graeca et Latina. Historia traditionis et criticae textus. Historia philologiae. Didactica gencralis. Didactica linguarum classicarum. Historia institutionis classicae, patristicae et mediaevalis. De rhetorica antiqua. Principia hermeneuticae classicae, patristicae, mediaevalis.
Hae disciplinae auxiliares per semestre tantum producuntur: carum tamen sex eliguntur in curriculo ad Licentiam. Eaedem cor-
specializationem in gradu academico.
Cursus monographici
Constituunt singularem pertractationem, introductionem directam in pervestigationem selectarum quaestionum vel scriptorum. In curriculo ad Licentiam quattuor habentur cursus monographici; alii duo praescribuntur ad Doctoratum. Protrahuntur per semestre et definiuntur singulis annis.
Gradus academici necessarii: diploma scholae mediae superioris; licentia vel laurea theologiae, philosophiac, iuris vel litterarum. lure etiam admittuntur qui emensi sunt communem theologiae cursum in Seminariis dioecesanis.